’Ua ha’amanahia teie Ture Roto a te Fare ha’api’ira’a nō Taiarapu Nui ia au i te mau ture ’e te mau arata’ira’a ture ha’amauhia i roto i te fare ha’api’ira’a. E fa’a’ohipahia oia i roto i te mau ha’api’ira’a e rave rau i roto ’e i rāpae ’au i te fare ha’api’ira’a. ’Ua mā’iti-hope-roa-hia teie ture roto e te ’Āpo’ora’a fa’atere a te Fare Ha’api’ira’a i te tai’o mahana 19/06/23

---

’E mea ti’a roa i te mau ta’ata ato’a e auraro mai i te mau fa’aturera’a e ti’a ai. ’E fāna’o ai te tā’ato’ara’a i te tahi orara’a maita’i nā roto i teie mau fa’aturera’a mai :

• Te turara’a ’e te ti’amāra’a o te ta’ata i mua i te ti’ara’a poritita ’e te ti’ara’a fa’aro’o.
• Te fa’ari’ira’a ’e te fa’aturara’a i te tahi e te tahi.
• Te fa’aturara’a atu i te tahi ta’ata, tā na ravera’a ’ohipa, ’e tā na mau faufa’a.
• Te fa’aturara’a i te mau piha ato’a, te mau patura’a ’e te mau taiha’a e rave rau.

’O tei ’ore noa atu e fa’atura i te orara’a i roto i te ’āua ha’api’ira’a, i te mau ta’ata e ha’a nei i roto ’e, mā te ’ore e auraro atu i teie nei Ture roto, e fa’autu’ahia ’oia.

 

’E fa’ati’ahia e tomo mai i roto i te ’āua ha’api’ira’a, te mau piahi ana’e ’e tae noa atu i te feiā rave ’ohipa. E mea tītauhia te tahi parau fa’ati’a tomora’a a te Fa’atere ha’api’ira’a nō te tahi ta’ata e arata’ihia i roto i te ’āua. Nō te feiā nō rāpae, ’e mea tītauhia e ti’a atu i te pū fa’ari’ira’a nō te tahi parau fa’ati’a tomora’a.

’E tomo mai te mau piahi i roto i te ’āua nā te ’ūputa rahi, ’oia te mau piahi fa’autahia e tō rātou iho mau faura’o. Nō te mau piahi fa’autahia mai ’e te mau pereo’o utara’a tamari’i, mea nā te vahi tāpe’ara’a pereo’o mai ‘ia rātou i te tomo mai. ’E fa’ahepohia rātou ia tomo ’āfaro roa mai i roto i te ’āua ha’api’ira’a i tō rātou ihoara’a ha’apoura’a mai i te perero’o mata’eina’a.

Nō te haerera’a atu i rāpae’au, ’e mea nā te ’e’a piri i te tāpe’ara’a o te mau faura’o ’orometua ha’api’i te mau piahi e faura’o tō rātou i te haere ’e tae atu i te ’ūputa rahi. Nō te mau piahi e ho’i atu nā ni’a i te mau pereo’o utara’a tamari’i, e haere ato’a ia rātou i te vahi tāpe’ara’a pere’o’o mata’eina’a i te hora 4 e 15 miniti ma’iri i te tahara’a mahana (hora 12,50 miniti ma’iri i te mahana toru e ‘i te mau mahana pae ato’a no vetahi).

’E ha’amata te ha’api’ira’a i te Hora 7 miniti ma’iri e hope i te Hora 4,15 miniti i te tahara’a mahana. Nō te taime fa’afa’aeara’a, ua fa’ata’ahia 10 miniti i te po’ipo’i e, 10 miniti i te avatea.

- HORA PATĒRA’A OE -

 

I te Hora 7, e i te mau fa’ataimera’a, ’e tere atu te mau piahi i mua atu i tā rātou iho piha ha’api’ira’a.

Te Tomora’a ha’api’ira’a
’I te patēra’a oe mātāmua, e ti’a atu te mau piahi i mua i tā rātou iho mau piha ha’api’ira’a.

Hora tāmaura’a ha’api’ira’
Te piha tāmaura’a ha’api’ira’a, o te piha tāmā’ara’a ato’a matara mai te Hora 7 e tae atu i te Hora 10,30 ’e mai te Hora 1 i te avatea ’e tae atu i te Hora 4 e te ’āfa i te ahiahi. ’Ua riro teie vāhi ’ei ravera’a i te ’ohipa ha’api’ira’a ’e ’ei vāhi māniania ’ore. Te mau piahi ’e tae atu i reira :

• Te mau piahi e hora vata tā rātou ’aore ra e ’orometua ha’api’i tei ma’iri
• Te mau piahi aita tā rātou e parau fa’ati’a nā te metua e haere nā rāpae
• Te mau piahi pūhapa i te ’āua ha’api’ira’a nei ’aita e ha’api’ira’a fa’ahou

 

Te mau piahi tere nā roto i te ’āua ha’api’ira’a
Mea ’ōpani-’eta’eta-roa-hia te mau tere nā ni’a i te mau tahua i te mau hora ha’api’ira’a. E’ita e fa’ari’ihia te mau tāpe’ara’a pereo’o i roto i te ’āua nei maoti rā ’ei parau fa’ati’a a te ti’a fa’atere. Nā reira ho’i, fātata atu i te tahua ’ohipara’a ’e te mahora tū’aro, ’e i te mau vāhi tāpe’ara’a pereo’o utara’a tamari’i, e’ita ato’a rātou e fa’ari’ihia. ’Aita e tāpe’ara’a i te pereo’o i te vāhi tāpe’ara’a i te mau pere’o’o utara’a tamari’i.

 

Te fare tamā’ara’a
’E rāve’a tauturu te fa’atāmā’ara’a i te piahi e te mau metua. Mea ti’a roa ia fa’atura te mau piahi i te mau vāhi tāmā’ara’a ’e tae noa atu i te feiā ti’a’au nei ’e te mā’a ato’a. Mea tano ’ia tāmā’a te tata’a mai te au ’e te maita’i. Nā te mau ti’arauti e fa’anaho iho i te terera’a o te tāmā’ara’a. ’Ia fa’atura mai te piahi e ti’a ai.

’E tītauhia i te mau piahi, ’ia pe’e tāmau mai i tā rātou hora ha’api’ira’a ia au i te ture papa ’āvei’a LP8 nō te Papa ture a te Ha’api’ira’a o Pōrīnetia. Nō reira, ’ia tae mai te tamari’i i te mau hora ha’api’ira’a ato’a (te mea fa’ahepohia ’e tei ’ore ato’a e fa’ahepohia) i te mau hi’opo’ara’a, i te mau fa’a’ohipara’a ha’api’ira’a tītauhia mai ’e te mau ’orometua ha’api’i nō roto ’e nō rāpae i te fare ha’api’ira’a, ’e tae noa atu i te mauputupura’a nō ha’amāramaramara’a ’e arata’ira’a i te mau piahi.
’Ia ma’iri noa atu te tahi piahi i te tahi hi’opo’ara’a, e riro ’oia i te rave mai i tāua tapura ’ohipa nei. Nō te mau ha’api’ira’a hau i mā’itihia e ana i te ’ōmuara’a matahiti ’oia ho’i i te taime tāpa’ora’a, e tītauhia o ia i te haere i tāua mau hora ha’api’ira’a ra.
‘Ia riro te haere Tāmaura’a mai te piahi i tā na ha’api’ira’a ’ei tumu pāpū nō tōna manuiara’a ’e, ’ei hōpoi’a ato’a ho’i nā tōna nā metua te hi’opo’a maite iāna ia ’ore ’oia ’ia ma’iri faufa’a ’ore noa i te ha’api’ira’a.

Te tāerera’a i te ha’api’ira’a :
’E fa’ahepohia te fa’aturara’a te hora ha’amatara’a o te ha’api’ira’a i te patēra’a iho te piti ’o te oe. ’Ia tāere ana’e te ho’ē piahi, ’e ha’afifi o ia i te piha ha’api’ira’a ’e te terera’a o te ’ohipa. Nō reira, ’e ha’apāpū ato’a mai ’o ia i te tumu o tō na tāere i roto i tā na puta tāpa’ora’a parau. Mai te peu e hau i te 10 miniti tō na tāere e ti’a atu o ia i te piha ’ohipa ti’a’au i te tamari’i hou a tomo atu ai i roto i tā na piha. Mai te peu ra aita i ti’ahia 10 miniti te māoro e nehenehe ia na e tomo atu i roto i tā na piha tera rā nā te ’ormetua ha’api’i e tāpa’o i tō na tāere. E fa’autu’ahia te mau piahi e tāere tāmau nei i te terera’a maita’i o te ha’api’ira’a.

Te ma’irira’a i te ha’api’ira’a :
’Ia ma’iri mai te ho’ē tamari’i, e ti’a i te mau metua ia ha’apāpū i te tumu i ma’iri ai ’oia mā te pāpa’i roa mai i roto i te puta tū’ati i te fēti’i fa’ata’ahia nō te reira tuha’a hou a tomo ai iroto i te piha ha’api’ira’a. E ti’a iā na ia fa’atae mai i te Fare ha’api’ira’a i te mau ha’apāpūra’a nā roto i te hōro’ara’a mai i te ho’ē parau ha’apāpū. Mai te peu ’e’ere teie mau parau ha’apāpū i te mea tano e fa’autu’ahia o ia. ’E, e fa’aāra ’oi’oiato’a mai te metua i te fare ha’api’ira’a mai te mea ra e riro te piahi i te ma’iri mai i tā na ha’api’ira’a.

’E fa’ahepo te mau ’orometua ’ia fa’a’ite mai te piahi tāere i tā na puta tū’ati ‘’i tō na tomora’a mai i roto i te piha. E fāri’ihia te mau metua ’e te mau piahi o tei hau i te 18 o te matahiti e tārima i te mau parau ha’apāpū i roto i te puta tū’ati. ’Ia ma’iri noa atu te piahi, e fa’aara ‘’oi’oi te mau metua ’e te piahi i te fare Ha’api’ira’a mā te tāniuniu atu ’aore ra mā te ha’apono atu i te tahi poro’i « sms ». Nō reira, e mea ti’a ’ia Horo’a atu te mau metua i te numera niuniu tano.

’Ia tāmau noa te ma’irira’a ha’api’ira’a mā te ’ore e fa’ati’ahia, ‘e aore ra aita te parau ha’apāpūra’a i Rava’i maita’i nō te tere maita’i-ra’a e riro te tahi utu’a i te topa mai i ni’a i te tamari’i ha’api’ira’a :

• E tāpe’ahia ’o ia nō tahi tau hora fa’a’ohipara’a ’aore ra e rave atu o ia i te tahi fa’a’ohipara’a hau
• E fa’autu’ahia o ia e te Tomite fa’autu’ara’a nō tō na fa’atura ’ore i te tae-tāmaura’a i te ha’api’ira’a
• E fa’aārahia te mau pū ’ohipara’a ia au i te ture (i te Fare Turuūta’a, e te mau pū totiare. ).

 

’E mea ti’a roa ia fa’a’ite i te puta tū’ati hou a haere atu i rāpae o te ’āua fare ha’api’ira’a nei. ’Ia taui noa atu ’aore ra ’ia rave i tā te tahi, ’e utu’a ’ia te hope’ara’a. Ho’ē ā nō te haere tāpunira’a i rāpae.

Te mau piahi aita tā rātou e ha’api’ira’a noa atu a te tamā’a nei rātou, noho mai i roto i te ’āua ha’api’ira’a, ’e o tei nā rāpae mai, noa atu te ti’ara’a (aita i ti’amā matahiti atu ra, ua ti’amā, piahi tuatoru), e ti’a atu rātou i te piha tāmau nō te ravera’a i ta rātou ‘ohipa. Aita ana’e, e haere atu i te fare vaira’a puta. E’ita rā ‘o ia e fāri’hia e haere i rāpae i te ‘āua fare ha’api’ira’a i te mau taime hora ha’api’ira’a.

Te fa’anahora’a o te piahi noho mai i roto i te ’āua nei
’E’ita ’o ia e fa’ari’ihia e mahiti i rāpae noa atu te hora o te mahana ha’api’ira’a. Te mau anira’a ato’a (mau parau pāpa’i ānei) a fa’atae atu i te Ti’a’au tamari’i. Ia ’ore i ti’a atu ra i tō na matahiti ti’amā, ’e ’ore roa e ti’a i te ho’ē piahi hou tō na matahiti e tae i rāpae māoti ia ’āpe’ehia ’o ia ’e te tahi ti’a ’utuafare nōna.

Te fa’anahora’a o te piahi o tē tamā’a nei i te fare ha’api’ira’a
’E fa’ari’ihia rātou e haere i rāpae i te hora hōpe’a o te mahana ha’api’ira’a. ’Ia ma’iri noa atu te tahi ’orometua ha’api’i i te hora hōpe’a, e mahiti ato’a ia ’o ia. Mai te peu ’aita te mau metua e fa’ari’i mai, ’ia pāpa’i roa mai rātou i te parau ha’apāpū i i te pū tia’au i te tamari’i. Te mea pāpū, e matara noa teie mau tamari’i mai te hora 1 e te ’āfa noa i te tahara’a mahana te reira, ’aita ana’e ta rātou e ha’api’ira’a fa’ahou i muri mai.

Te fa’anahora’a o te piahi o tē ’ore e tamā’a nei i te ha’api’ira’a
’E fa’ati’ahia ’o ia haere i rāpae ’ia hope ana’e te mau ha’api’ira’a po’ipo’i ’e ’o te avatea. ’Ia ma’iri te tahi ’orometua ha’api’i i te mau hora hōpe’a, e mahiti ato’a ia ’o ia. ’Ia ’ore rā te mau metua ia fa’ari’i, ia fa’aāra mā te pāpa’i mai i te parau ha’apāpū i te Ti’a’au piahi.

Nō te piahi e horo tāpuni nei i rāpae, o te metua tē fa’aārahia. Are’a ia hau ‘oia i te 18ra’a o te matahiti, ’o ia ana’e atu ra o tei amo mai i tāna utu’a ia fifi noa atu nā rāpae. ’Aita ’ia te fare ha’api’ira’a e fa’ahapahia.

’E fa’aārahia te metua te mahana, te hora fa’aru’era’a, te vāhi nohora’a, te faura’o ’e te hora ho’ira’a i te fare ha’api’ira’a. E tītauhia te tu’urimara’a nō te parau fa’atia’ara’a a te metua. ’Ia ’ore taua parau fa’ati’a, e’ita te piahi e fāna’o i tāua tere ha’api’ira’a ra.

Nō te mau tere ha’api’ipi’ira’a tōro’a i roto i te mau taiete (Tere tōro’a CAP/BAC PRO/BTS), e mau faahepo ana’e ia te reira.
- E hi’opo’ahia te reira nō te manuiara’a i tāua ra parau tū’ite tītauhia.
- ’Ia ma’iri noa atu o ia e fa’aara-’oi’oi-hia te taiete ’e te ’orometua ha’api’i ha’apa’o.
- ’Ia ma’iri noa atu ’o ia i tāua mau ha’api’ipi’ira’a ra, e tano ’o ia i te fa’a’orehia i roto i te tānotara’a matahiti e te ha’amanara’a o tāna parau pū’ite tōro’a.
- ‘E fa’aaura’a teie mau ha’api’ipi’ira’a tōro’a i rotopū i te Fare ha’api’ira’a ’e te mau taiete fa’ari’i.
Aita e ti’a i te ho’ē piahi i te taui i te taiete ’ohipa i ni’a i tō na iho mana’o e mā te fa’aāra ’ore atu nā mua i te fare ha’api’ira’a tuarua nui.

Te huru ’omonora’a ’ahu ’e te mau taiha’a a te piahi.

‘E fa’ahepohia te piahi ia ’ō’omo mai i te tia’a hou a tomo mai ai te fare ha’api’ira’a tuarua nui. ‘E ‘ōpani- ‘eta’eta-ato’ahia ia vai taha’a noa te ‘ōuma. Te tahi ato’a mau ‘ōpanira’a, eiaha te mau tamari’i ia tāmau mai i te mau tāupo’o huru rau, ia ta’ita’i mai te mau ’āfata māniania, ia tāmau mai te mau fa’aro’o tari’a, te fa’a’ohipa te niuniu parauparau ‘āfa’ifa’i (vini), ’e tae noa atu i te tauiha’a fa’ati’a-’ore-hia, ‘e mea ‘ōpani roa ia te reira i roto i te piha ha’api’ira’a ’e te piha tai’ora’a puta.
’E haruhia ia teie mau tauiha’a o ta rātou i ta’ita’i mai e, e fa’aho’ihia te reira i te mau metua ’e nā rātou iho e haere mai i te fare ha’api’ira’a nō te ti’i mai i tāua mau tao’a nei.
’E ’ōpani-‘eta’eta-hia te mau moiha’a ’upa aita e tāmaura’a i ni’a i te tari’a i roto i te ’āua ha’api’ira’a. E ’ore roa e fa’ari’ihia te mau mauha’a fa’ata’i e ha’apūaira’a ’upa (mai te Bose ’aita ra Boom Box). E’ita ato’a e fa’ati’ahia nā rāpae’au o te ’āua ha’api’ira’a nei.
’E tūpohe atu i te mau niuniu ’āfa’ifa’i ato’a i te taime ha’api’ira’a, e fa’anaho atu i roto i te mau pūtē. Te vai ra te ture o tei ha’amanahia nō ni’a i te hōho’a mata, e ara e’ita e fa’ati’ahia ia pūharahia te mau hōho’a aita ra te mau hōho’a tāviri mā te ’ore e ani atu i te parau fa’ati’a.
Nō te mau pōpō ha’uti, pā’ira’a ’e tu’era’a pōpō, e mea ’ōpanihia teie rā, e fa’ari’ihia i mua noa i te mau patu H, patu G, e te pūhapa a te tamari’i pūhapa i te fare ha’api’ira’a nei, te reira, i roto i te ārea hora 11- 11.30 ’e i roto ato’a i nā fa’ataimera’a ha’api’ira’a e piti.

Fa’atura i te mau patura’a
‘Ia fa’atura te mau tamari’i i te natura tei ha’a’a’ti nei ia rātou. E ara rātou ia vai mā noa te mau piha ha’api’ira’a, temau piha tāmaura’a ha’api’ira’a, te vāhi tāmā’ara’a, te ’āua, ’e ia fa’aru’e ato’a tā rātou mau tao’a vi’ivi’i i roto i te ’āfata pehu i fa’ata’ahia. ’Ia ha’apa’o maita’i rātou i te mau tauiha’a tei vai ihohia i roto i to rātou rima. ’Ia repo ’e ’ia ’ino ra, ’e mea tītauhia ia tātā’ī, ’aore ra ia tāmāhia. Nā te metua iho o te piahi e amo i te ’aufaura’a o te reira tātā’īra’a.

Fa’atura i te mau arutaimāreva
Tei roto atu i te papa ture a te Tomite piahi ’e ti’a’au i te parau nō te arutaimāreva « éco-citoyen » i te pae hōpe’a.

Fa’atura i te mau ta’ata
E fa’ahepohia i te mau ta’ata ato’a i roto i te fare ha’api’ira’a tuarua nui

• Mā te fa’aturara’a te tahi i te tahi atu, ia vai mā noa ’e te auraro, ’eiaha te huehue ’e te fa’ahuru’ēra’a i te mau ha’api’ira’a ’e te fa’anahora’a o te Fare ha’api’ira’a.
• Topara’a reo tura ’e te au Nō te mau tauahira’a o te mau piahi, te mau ’āpapara’a haere, ’ia ’ore ia pūharahia i mua i te aro o te ta’ata, ’ia ‘ore ato’a ia taupupu te mau ha’api’ira’a.

 

’Opani-‘eta’eta-hia :

• Te mau tu’ura’a reo au ‘ore ’e te fa’a’ino i ni’a i te ’iri ānei o te tahi, te mata ’ē ānei, te parau ’ino tamahine-taure’a tamaroa, te fa’a’inora’a i te māhū
• Te mau tū’inora’a ato’a : parau ’ino, vāvāhira’a tauiha’a, fa’a’inora’a, mau ’eiāra’a, mau tāparahira’a ’e ha’avīra’a, te tōtōāra’a i roto ’e nā rāpae o te ’āua ha’api’ira’a.
• Te mau huru fa’ahaehaera’a e mau parau tāputora’a e te fa’aririra’a.

 

’Ia tupu noa atu te tahi ha’ape’ape’ara’a i te ho’ē rave ‘ohipa, e fa’atupuhia te tahi rurura’a tihatira’a e tae noa atu i te horora’a i mua i te mūto’i farāni.

Mea tītauhia te feiā pa’ari e ha’a nei i te fare ha’api’ira’a tuarua nei ’ia vai ara noa (’orometua ha’api’i, tia’i tamari’i, ta’ata rave ’ohipa i roto ānei i te mau piha ’ohipara’a ato’a) ’ia fa’aturahia te ture e ti’a ai.

Mea ti’a roa ïa, ’ia fa’a’itehia i te tā’ato’ara’a ’ia ’ōfati-ana’e-hia te tahi ’irava ture roto, mea tano ’ia tāpa’ohia, ’ia araihia ’e ’ia fa’aarahia tāua hape ra.
’E ia tupu noa atu te fa’ahuehue nā rāpae o te ‘āua ha’api’ira’a, e tāniuniuhia te mūto’i. Ho’ē ā nō te mau ’ōfatira’a ture (te rā’au ta’ero, te ’eiāra’a, te tāparahira’a ...)

Nō te piahi, te mau taime ato’a tei te fare ha’api’ira’a tuarua nui ’o ia, e mea fa’ahepohia tā na puta tū’ati.
E mea ti’a roa ’ia ara te ’utuāfare fēti’i :

• ’i te mau tai’o ato’a o te mau hi’opo’ara’a i roto i te tapura nota nō nā ’āva’e e toru.
• ’ia hina’aro noa atu e fārerei i te tahi ’orometua ha’api’i.
• ’ia ha’apāpū ia ma’iri ana’e i te ha’api’ira’a.
• ’ia ara ato’a i te mau tauira’a i roto i te tārena ha’api’ira’a o tei fa’aārahia mai roto mai i te pū ha’api’ira’a nei.

 

 

ARAIRA’A I TE ’ATI AUAHI

’E au i te tā’ato’ara’a ’ia ara maita’i i te pārurura’a i te mau piahi, hau atu i mua i te mau ’ati auahi. ’E fa’ahepohia te tā’ato’ara’a ia ’ite māite rātou i te mau fa’aārara’a nō te pae pārurura’a. Tē anihia nei ia fa’aturahia te mau tauiha’a fa’ata’ahia nō te arai i te mau ’ati auahi (te mau ‘iri fa’aārara’a, te mau tauiha’a tūpohe auahi). ’Ia auraro maita’i i te mau fa’auera’a ato’a. Te vai nei te mau ’āfata arai e te mau ’āuri tūpohe auahi, eiaha te reira ia ha’utihia. ’E utu’a tō muri mai te tumu, ia mata ara noa tātou, ’a ro’ohia te tahi i te ’ati mana’o-’ore-hia.

TE MAU PIHA RAVERA’A ’OHIPA

3.1-’I roto i te mau piha ravera’a ’ohipa, e fa’ahepohia te mau tamari’i ia ’ō’omo mai i te tia’a e te ho’ē ’ahu e tano i te mau tītaura’a a te ture ’ohipa. ’Ia mo’ehia iā na, e fa’aāra
atu ’o ia i tōna iho ’orometua ha’api’i e nā te mau ’orometua iho e fa’anaho atu iā na. Mai te peu rā a tahi roa ra te reira a mo’ehia ai, i muri mai i te fa’aārara’a i te pū ha’apa’o tamari’i, e arata’ihia ’o ia e te tahi fa’auera’a ’ohipa ’ia rave. E’ita ra ’o ia e fa’ati’ahia e fa’aru’e i te ’āua ha’api’ira’a
3.2-Nō te rave atu i te ’ohipa i roto i te piha ha’api’ira’a tōro’a, ’e tītauhia te mau tamari’i ’ia haere e hi’opo’a ia rātou i te tāote. E nō te ’āpī ato’a o tō rātou matahiti, ’e anihia i te ho’ē parau fa’ati’a ta’a’ē i te ta’ata rahi o te piha hi’opo’ara’a ’ohipa.

 

TE MAU TAUIHA’A ĀTAĀTA

Te ’ōpani-’eta’eta-hia nei : te fa’aōra’a i roto i te fare ha’api’ira’a i te mau tao’a ātaāta te reira nō te pārurura’a i te ta’ata ’e te mau faufa’a rau.

Te ’ava’ava ta’ero e te ’ava’ava uira, e mea ’ōpani-‘eta’eta-hia ia pūpuhi ’e ia ha’ū i te auauahi mahu i roto i te ’āua o te ha’api’ira’a.
Te inu ’ava ’e te rā’au ta’ero : e mea ’ōpani-‘eta’eta-hia te fa’aōra’a mai i te reira, te ravera’a aore ra te fa’atae-huna-ra’a mai i te rā’au ta’ero mai te paka ’e te vai atu ra. ’Eiaha roa ia fa’ari’ihia te mau piahi ’ia tomo mai i roto i te ’āua ha’api’ira’a nei mai te peu e, ’ua inu aore ia, ua ’amu mai o ia i te ho’ē rā’au ta’ero nā mua.
’Ia inu noa atu i te ’ava ta’ero e ’amu i te rā’au ta’ero, ’e tuōhia te mau metua. E utu’a te topa mai e, ’e riro ato’a te horora’a i te tu’uhia i mua i te mūto’i farāni.

TE EA

Te piha ūtuūtu ma’i, e piha fa’ari’ira’a ïa i te piahi ma’i, e fa’aārahia te mau metua nō te haere mai e ti’i iā na. ’Ia tupu noa atu te ho’ē fifi mana’o-’ore-hia, e arata’ihia o ia i te pū ha’apa’ora’a tamari’i hou rātou a hi’opo’ahia atu ai i te pū ūtuūtura’a ma’i. E fa’aāra-’oi’oi-hia atu te mau metua, mai te peu ē, ’e tupu noa atu te ho’ē fifi rahi.
E ti’a i te mau metua ia fa’a’ite i te mau ma’i ta’a’ē ato’a tei ro’ohia e ta rātou mau tamari’i : te tōmea ānei, te mau ma’i huru rau ānei… e te vai atu ra.
’Ia tupu noa atu te ho’ē ’ati rahi, nā te Ti’a fa’atere ha’api’ira’a ia e fa’aoti i te mau ’ohipa rū e tano ’ia ravehia. E fa’aara-’oi’oi-hia atu te ’utuāfare feti’i.
E fāri’ihia te piahi ma’i e ho’i i te fare nō te mea e parau fa’ati’a tā na nā te pū ūtuūtura’a ma’i a te fare ha’api’ira’a ’e te pū ti’a’aura’a tamari’i. E fa’ahepohia te pāruru vaha i roto i te ’āua ha’api’ira’a, ’e i roto i te mau piha ha’api’ira’a ato’a, e tae noa atu i te piha tāmau. O te fa’auera’a mana a te Hau fenua te reira.

TE MAU ’ATI MANA’O-’ORE-HIA

’Ia tupu noa atu te tahi ’ati noa atu tō na fāito fifi e fa’aara-’oi-’oi atu i te mau ta’ata ha’apa’o i taua taime ra e nā na e pāpa’i atu i te tupura’a o taua fifi ra. ’Ua pāruruhia te mau piahi nō te mau tuha’a ha’api’ira’a tōro’a e te Fa’aturera’a e pāruru ra i te mau rave ’ohipa o tei ro’ohia i te ’ati i ni’a i te ’ohipa. Teie rā, ’ia fa’ataehia atu taua parau e tātara ra i te fifi i tupu i muri noa mai e 48 hora i te Fa’aterera’a. Mai te peu aita teie parau e fa’aara-’oi’oi-hia mai (tau mahana i muri mai) ’e te piahi ’aita ia tō na e haufa’a-fa’ahou.

TE HI’OPO’ARA’A O TE MAU RĀ’AU

’Aita te mau rā’au e horo’ahia i roto i te rima o te mau tamari’i. ’Ia vai ihohia rā teie mau rā’au ’e tae noa atu i te mau parau fa’aaura’a a te taote i te pū ūtuūtura’a ma’i.

TE UTU’A HA’API’IRA’A

Ia au i te ture ha’api’ira’a mana, nā te Ti’a fa’atere, e ’aore ia te mau ti’a’i tamari’i ’e te mau fa’aa’o noa e hōro’a nei i te utu’a tano i te hape a te piahi. ’E fa’aārahia te mau ti’a ha’apa’o aore ra te mau metua o teie piahi aita ā i ti’a i tō na matahiti ’ia tae mai e fārerei tino roa i te ho’ē ti’a o te ha’api’ira’a nei.
Teie te mau utu’a o tē riro i te ma’iri mai i ni’a i te piahi :

• E a’ohia o ia
• Fa’aārara’a pāpa’i noa i ni’a iho i te puta tū’ati
• Ho’ē ’ohipa ha’api’ira’a hau nō te fare ia ravehia e ti’a a
• Tāpe’ara’a i te fare ha’api’ira’a
• Tu’u-ra’a-hia i rāpae ’au i te piha ha’api’ira’a : ’ia hōro’ahia teie utu’a i te taime tano e fa’aārahia atu te fa’etere o te pū ti’a’au tamari’i. E hōro’ahia nā piahi te tahi ha’api’ira’a hau ’ia au i te roara’a o teie utu’a. ’Ia pāto’ihia teie fa’anahora’a e riro teie piahi i te fa’autu’a-teimaha-hia.

 

TE MAU FA’AOTIRA’A UTU’A :

Ia au i te ture ha’api’ira’a, te mau ’ōfatira’a i te tahi ’irava Ture roto, o te Ti’a fa’atere aore ra o tō na mono ana’e tē ti’a e hōro’a i teie mau fa’aotira’a fa’autu’ara’a mai teie te huru :

• Parau fa’aārara’a tāpa’ohia i roto roa i te puta tū’ati a te piahi.
• Parau fa’autu’ara’a i mua i tō na mau metua. Tei te huru, e tano ia ’āpe’ehia mai e te tahi tūha’a ’ohipa fa’ahepohia.
• Te ti’avarura’a i rāpae e 8 (va’u) mahana tō na hopera’a. E ’ita e ti’a i te taure’are’a i te tomo mai i te ‘āua ha’api’ira’a ’ahiri ’aita ’o ia i tītauhia mai e te ti’a fa’aterera’a.
• E ti’a roa ato’a ’o ia i te ti’avaru-roa-hia i muri mai i te tahi rurura’a ta’a’ē o te ho’ē tomite hi’opo’a hapa o te ha’api’ira’a e, e tano te ti’avaru hope roa te utu’a rahi. ’Ia au i te ‘irava D511-33 o te Papa ture a te Ha’api’ira’a, e tae roa te Ti’a fa’atere i te ’ōpani i teie taure’are’a ’ia tomo mai i te ’āua ha’api’ira’a hou te rurura’a ta’a’ē.
• Nō te mau utu’a ’ati rahi i roto i te fare ha’api’ira’a ’e i rāpae, e fa’atae-roa-hia te reira i te Pū Ha’api’ira’a a te Hau, e te ’āua mūto’i. E mana ato’a tō te Ti’a fa’atere i te ha’avī atu i te mau hape a te mau piahi nā rāpae’au o te ’āua ha’api’ira’a nei.

 

• Fa’aaura’a i te piahi e te fēti’i, e fa’aaura’a teie nō te tūra’i atu i te piahi ’ia tāui i tō na huru, ’ia ’ore tā na ma’irira’a ha’api’ira’a, ia ’ore te mau peu fa’atura-’ore-ra’a>
• Mau fa’anahora’a ha’amaita’ira’a (TIG)
• Te parau nō te tomite ha’api’ira’a :
  ’I roto i teie tomite, e ti’a mai te ti’a fa’atere, tō na mono, te ti’a’au piahi, te tia’i piahi, mau ’orometua ha’api’i, te ti’a o te pāruru tōtiare ’aore ra te ūtuūtu ma’i ’e tae noa atu i te ’orometua fatu piha o taua nei piahi. Te fā, e tuatāpapa mai teie tomite i te huru o te piahi mā te ’imi i te mau rāve’a tano ato’a nō na. E rāve’a nō roto ānei i te rāpa’aura’a ma’i, te fifi ’utuāfare, te taupupura’a ha’api’ira’a, ’aore ia te ha’avīra’a ia au i te ture roto.

TI’ARA’A MANA O TE PIAHI :

• nō te ha’api’ira’a ’e tae atu i te 16ra’a o tō na matahiti
• Ti’ara’a mana ’ia fa’aturahia ’o ia
• Ti’ara’a mana ’ia tauturuhia e ’ia fa’aro’ohia ’o ia

 

TI’ARA’A MANA ’AMUI

TI’ARA’A MANA NO TE TU’URA’A REO ’ĀMUI – PĪARA’A PARAU
Te vai nei te tahi mau ’iri pāpa’i i fa’anahohia nō te pia atu i te mau anira’a huru rau a te tamari’i. Ta’a’ē noa atu teie mau ’iri i fa’anahohia, ’aita e nehenehe ta rātou e pia haere noa i te parau. Mai te mea e parau fa’a’ite ta rātou e hina’aro i te pia, e ti’a ia rātou ia fārerei mātāmua i te ti’a fa’atere o te fareha’api’ira’a aore ra te ho’ē tino nō te piha fa’aterera’a ha’api’ira’a. ’E ’ōpanihia te pīara’a o te mau poro’i tapiho’o tao’a, o te mau mana’o poritita, ’e o te mau mana’o fa’aro’o.

TI’ARA’A MANA TĀ’ATIRA’A (ia au i te ture 1901)
’E nehenehe ta te piahi, te taure’a ua ti’a tō na matahiti, te mero no te ’āmuira’a o te ha’api’ira’a e fa’atupu i te tahi tā’atira’a matara i te mau ta’ata ato’a. Nā te apo’ora’a o te fare ha’api’ira’a e hōro’a i te parau fa’ati’a nō te terera’a ’e te matarara’a o teie nei tā’atira’a. E hōro’a atu o ia i tā na parau ha’apapara’a matahiti i te ’apo’ora’a. E fa’atanohia te fā ’e te tupura’a te tapura ’ohipa a te tā’atira’a i ni’a i te fa’aturera’a a te fare ha’api’ira’a. Aita te parau nō te tapiho’ora’a, te porotita ’e te fa’aro’o e fāri’ihia.

TI’ARA’A MANA O TE RURURA’A
Nō te fa’a’ōhie i te poro’i, e tano te mau tino e ti’a mai nō te ’āmuira’a o te ha’api’ira’a e fāna’o i te rave, e ia fa’aturahia teie mau rāve’a ato’a : te hora, te vāhi, te tumu, te māoro ’e te rahira’a ta’ata. ’E fa’ari’ihia te ta’ata rāpae e tomo mai i roto i te mau rurura’a e, e nehenehe ato’a ta rātou e fa’atere mai i te rurura’a maori rā i mua i te fa’ari’ira’a a te ti’a faatere o te fare ha’api’ira’a nei. ’Aore roa e fa’ati’ahia te rurura’a tapiho’o tao’a, te tere poritita, e tae noa atu i te fa’anahora’a fa’aro’o i roto i te ’āua ha’api’ira’a nei.

TI’ARA’A MANA NO TE MONORA’A
’E mā’iti mai te mau piahi i tō rātou ti’a nō te fa’aō atu i te ’Apo’ora’a ha’api’ira’a. Tei roto ato’a rātou i te « CVL », ’o ia ho’i te ’Apo’ora’a o te Orara’a o te piahi nō te fare ha’api’ira’a tuarua nui

TI’ARA’A MANA NO TE HA’APŪHARARA’A ’API PARAU
Nō te fa’atura i teie mau Ti’ara’a ato’a, e tano e ha’aparare i te mau parau pāpa’ihia ’e te mau piahi.

 

• Te pāpa’ira’a, tei raro ’ē na i te fa’aterera’a a te tamari’i ua tae’ahia i te matahiti, nō te tamari’i tae’a-’ore-hia i te matahiti, nā te mau metua ia e tāpiri mai ia rātou.
• - Eiaha te pāpa’i fa’a’inora’a ta’ata, fa’a’ino i te ro’o maita’i, ro’ohia i te pēpē nō te mau parau i tu’u-pāpa’i-hia.
• ’E fāna’o ato’a te mau piahi i te pāhono mai i teie mau parau fa’ahapara’a. E ha’apūharahia teie mau pāpa’ira’a nā rāpae’au o te fare ha’api’ra’a ia au i te ture.

 

 

E’ita te fare ha’api’ira’a tuarua nui e fa’ahapahia no te mau ’eiāra’a ’e te mau vāvāhira’a e fa’atupuhia e te mau tamari’i i roto i te ’āua o te fare ha’api’ira’a. E ha’a’aufauhia te mau metua nō te mau tauiha’a, vāvāhihia e tū’inohia e ta rātou mau tamari’i.
Nō reira, e tītau-’ū’ana-hia te mau metua ’ia rave rātou i te ho’ē parau pāruru ia pāruruhia ta rātou mau tamari’i o tei ro’ohia i te mau ’ati huru rau fārereihia i roto i te fare ha’api’ira’a, ’e tae noa atu i te mau fifi ato’a o ta rātou e fa’atupu atu. .
’E fa’ahepohia te mau tamari’i ia rave rātou i te ho’ē parau pāruru no te mau ’ati fārereihia e rātou ’aore ra te mau fifi fa’atupuhia e rātou nā roto i te mau tere ha’api’ipi’ira’a i rāpae a’e o te fare ha’api’ira’a ’aore ra nā roto i te mau tere ’āmui. ’Aita te pihi pāruru-’ore-hia e fa’ati’ahia e ’amui atu i teie mau tere.

Mai te mau ha’api’ira’a ato’a, e fa’ahepohia te mau piahi ia ti’a rātou i te mau ha’api’ira’a tū’aro. E ti’a atu te piahi i te ha’api’ira’a tū’aro e tō na ’ahu taui. Nō reira, ’ia haere atu o ia i te ha’api’ira’a hoe va’a ’e te ha’api’ira’a ’au ’e te ’ahu taui ’e te tauera e ti’a ai. ’Ia ’ore ana’e, nā te ’orometua ha’api’i iho e fa’aoti e tāpe’a mai o ia i te piahi ’aore ra e fa’ahaere atu ’ia na i te piha tāmaura’a. E fa’ahapahia te piahi tei ha’amo’e pinepine i tōna ’ahu tū’aro.

Te ha’apaera’a i te ha’api’ira’a tū’aro :

1. I te ho’ē hora ha’api’ira’a, nā te vahine tuati ma’i ia o te fare ha’api’ira’a ’aore ra te ha’apa’o tamari’i e hōro’a i te parau ha’apaera’a tu’aro. E fa’ataehia tāua nei parau fa’ati’a i tō na iho ’orometua ha’api’i o te rave i te tahi fa’aotira’a mai te tāpe’a ’ia na i roto i te piha ha’api’ira’a ’aore mai te ’āfa’ira’a atu ia na i roto i te hō’ē piha tāmaura’a parau ha’api’ira’a. E’ita roa o ia e haere atu i rāpae i te fare ha’api’ira’a.
2. Te mau ha’apae-māoro-ra’a ’aore ra te mau ha’apae-roa-ra’a. E fa’ari’ihia atu te reira ia au i te parau fa’ati’a a te taote. Nō te mau piha Hōpe’a, e fa’ahepohia ’ia tae atu ihoā tāua parau fa’ati’a ra i te ’āva’e Tetepa ’aore ra ia ha’apāpū-roa-hia te reira ’e te ho’ē taote o te Pū o te Ea mai te peu ē, nā te ho’ē o te ’utuafare fēti’i i tu’urima mai i tāua parau fa’ati’a ra.

Te pūhapa-roa-ra’a e te tamā’ara’a tāmau, e ’aufau-nā-mua-hia te reira i te ‘’omuara’a o te mau 3 ’āva’e ato’a.
Fāito moni nō te tāmā’a, e 9000 Toata/ Toru ’āva’e.
Fāito moni nō te pūhapara’a, e 19800 Toata/ Toru ‘āva’e.
Nā ’āva’e e toru ato’a tei ha’amatahia, ’e tai’ohia te reira nō te ho’ē tā’ato’ara’a : terā rā, e’ita te reira e tai’ohia mai te peu ē, ’ua tāuihia te nohora’a o te ’utuāfare feti’i, ’aore ra ’ua ma’iri mai te piahi i te ha’api’ira’a 15 mahana hau ia au i te parau ha’apāpū a te taote. I ni’a ato’a i te ho’ē parau ti’avarura’a. E ara i te mau ’ohipa pi’o eiaha te tāma’ara’a fa’ari’i-’ore-hia, e fa’ahapahia te reira.
E fa’ahepohia te mau ’utuāfare ’ia pe’e te tuha’a moni nō te tamā’ara’a ’e nō te pūhapara’a hou i te hōpe’ara’a matahiti ha’api’ira’a.
’Ia fifi noa atu te mau ’utuāfare i te pae faufa’a, te vai nei te tahi pūtē tauturu, ’e ani atu i te reira i te piha totiare aita ra i te piha ha’apa’o faufa’a. Nō te mau ’utuafare e 3 tamari’i tāpa’ohia i te Tuarua nui nei, ‘e tano ato’a e anii a ha’atopa atu i te parau ’aufaura’a ’āmui i te moni 1980 toata faufa’a. Mea tītauhia rā e fa’a’ite mai i te mau parau tāpa’ora’a i’oa.

’E tano ato’a teie Ture i te hi’ofa’ahouhia ’e te tauihia tahi atu mau ’irava roto ’e te Tomite Tāmau ha’amanahia atu ai e te ’Āpo’ora’a Ha’api’ira’a nei.

’Api parau fa’arava’ira’a :
- Papa ture o te pūhapara’a
- Papa ture ’ihi rorouira
- Papa ture arutaimāreva-piahi